Straż Graniczna jest jednolitą, umundurowaną i uzbrojoną formacją przeznaczoną do ochrony granicy państwowej, kontroli ruchu granicznego, zapobiegania i przeciwdziałania nielegalnej migracji. Formacja posiada uprawnienia policyjne, w zakresie swojej właściwości. Właściwość rzeczowa Straży Granicznej została określona w ustawie kompetencyjnej.
Począwszy od dnia 1 maja 2014r. Straż Graniczna zyskała wynikającą wprost legitymację do rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw handlu ludźmi i niewolnictwa oraz ścigania ich sprawców, co koresponduje z zadaniami, które realizowane były przez Straż Graniczną od lat.
Jednocześnie z dniem tym weszły w życie przepisy nowej ustawy o cudzoziemcach, które wprowadziły szereg nowych uregulowań z obszaru postępowania z ofiarą handlu ludźmi. Przede wszystkim unormowano instytucję tzw. "czasu na zastanowienie". W związku z tą instytucją, organy Straży Granicznej wydają cudzoziemcom stosowane zaświadczenia potwierdzające domniemanie bycia ofiarą. Jednocześnie osoby korzystają z Programu wsparcia.
Straż Graniczna uczestniczy, jako jeden z wielu podmiotów, w przedsięwzięciach, wynikających z Krajowego Planu Działań przeciwko Handlowi Ludźmi. Plany te są kontynuacją projektów zapoczątkowanych już od 2003r. System realizacji i monitorowania Planu opiera się w głównej mierze na działaniach międzyresortowego Zespołu ds. Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludźmi, w skład którego wchodzą, oprócz Straży Granicznej przedstawiciele podmiotów administracji rządowej (przedstawiciele ministerstw, Komendy Głównej Policji, Urzędu ds. Cudzoziemców) oraz instytucji (np. Rzecznik Praw Dziecka, Główny Inspektorat Pracy), a także organizacji pozarządowych.
W Komendzie Głównej SG funkcjonuje od roku 2008 Zespół do spraw stałego monitoringu i koordynacji działań Straży Granicznej w zakresie zapobiegania i zwalczania przestępstwa handlu ludźmi. Z kolei w Zarządzie Operacyjno-Śledczym KG SG w Wydziale I do walki z Przestępczością Zorganizowaną czynności związane z nadzorowaniem spraw prowadzonych w kierunku handlu ludźmi realizuje Sekcja I do spraw nielegalnej migracji i handlu ludźmi. Jednocześnie w ZOŚ KG SG, jak i we wszystkich oddziałach SG funkcjonują koordynatorzy ds. zwalczania i zapobiegania handlu ludźmi.