Główna forma wykorzystania to praca o charakterze przymusowym, a także zmuszanie do prostytucji, czy żebractwa. Ostatnio pojawiło się także zjawisko niewolnictwa domowego, które dotyczy głównie cudzoziemek z krajów afrykańskich, przetrzymywanych w domach i mieszkaniach prywatnych.
W każdym niemal przypadku wyzysk polega m.in. na wielogodzinnej pracy i niegodnym traktowaniu, przy jednoczesnym pozbawieniu wolności. Ofiary z reguły nie znają języka miejscowego, nie rozumieją warunków kulturowych, nie znają prawa i nie mają pojęcia gdzie mogą szukać pomocy. Są całkowicie zależne od sprawców.
Handel ludźmi ma charakter transgraniczny. Werbunek ma miejsce w jednym kraju, ofiara podróżuje przez kilka krajów do miejsca docelowego, skąd po pewnym okresie wyzysku jest przenoszona do kolejnego kraju, w którym następuje dalszy wyzysk. Poziom komplikacji procederu powoduje, że zawsze zajmują się nim zorganizowane grupy przestępcze, często o charakterze międzynarodowym. Z reguły są to te same struktury, które organizują nielegalną migrację.
Proceder handlu ludźmi zaczyna się w momencie werbunku w kraju pochodzenia ofiary. Sprawcy przedstawiają ofierze ofertę, która jest ukierunkowana na „złowienie duszy”. Często stosowana jest tu metoda na „lover boya”, gdzie werbownik stara się rozkochać w sobie ofiarę, osłabiając przez to jej czujność. Inną metodą, jest oferowanie atrakcyjnej pracy, do podjęcia której nie są potrzebne żadne kwalifikacje, ani znajomość języka. Nierzadko sprawcy łączą różne formy manipulacji i „lover boy” jest tym, który proponuje „atrakcyjną” pracę za granicą.
Cudzoziemiec, mający w perspektywie podjęcie zatrudnienia, zmianę swojego życia na lepsze, przed wyjazdem zaciąga dług, licząc na to, że szybko go spłaci. Jest przekonany, że praca którą mu obiecano na to pozwoli, po czym będzie szybko zarabiał dla siebie i dla swojej rodziny. Rzeczywistość jest jednak często odmienna: wielogodzinna praca np. po 370 godzin w miesiącu, wykorzystanie stosunku zależności często świadomie stworzonego, manipulowanie płacą lub jej brak, zabór dokumentów, ograniczanie i pozbawianie wolności, przemoc fizyczna (pobicie czy zgwałcenie) lub psychiczna, stosowanie irracjonalnych kar, lżenie, niegodne traktowanie i tym podobne.
Wśród spraw, dotyczących handlu ludźmi, Straż Graniczna prowadzi takie, w których ofiarami wyzysku są obywatele RP, wykorzystywani w innych krajach europejskich. Sposób działania sprawców jest w tych przypadkach taki sam. Prawie zawsze jest atrakcyjna oferta pracy, w której można przeczytać, że proponowana praca nie wymaga żadnych kwalifikacji, płaca wynosi 9,85 Euro na godzinę, zagwarantowane jest bezpłatne zakwaterowanie i wyżywienie oraz dowóz na miejsce. W efekcie powstaje „spirala długu”, kiedy ofiara jeszcze przed podjęciem pracy ma zobowiązanie finansowe wobec werbownika.
Przeciwdziałanie handlowi ludźmi i zwalczanie tego procederu oraz ściganie jego sprawców jest jednym z zadań ustawowych Straży Granicznej. W ubiegłym roku funkcjonariusze SG zidentyfikowali 43 ofiar handlu ludźmi (w tym 30 obywateli Ukrainy, 5 RP, 4 Wietnamu, 2 Białorusi, 1 Nigerii, 1 Syrii - głownie praca przymusowa, seks biznes, niewolnictwo domowe). Rok wcześniej ustalono 104 ofiary (z czego 99 ob. Ukrainy, 2 RP, 1 Konga, 1 Wietnamu, 1 Bułgarii - głównie praca przymusowa, prostytucja, niewolnictwo domowe). W roku bieżącym ujawniono już 36 potencjalnych ofiar handlu ludźmi (17 obywateli Ukrainy, 6 Białorusi, 7 RP, Gambii, Gwinei, Wietnamu i jedna osoba o niezidentyfikowanym obywatelstwie – głownie praca przymusowa i niewolnictwo domowe).
Aby podnieść świadomość zagrożenia, jakim jest handel ludźmi i współczesne niewolnictwo, powstała kampania „S.O.S. Przeciw handlarzom i łowcom dusz” #stopniewolnictwu.
Więcej informacji: https://www.facebook.com/stopniewolnictwu/
