W wyniku integracji Polski ze strukturami Unii Europejskiej Straż Graniczna przekształciła się z formacji wojskowej w służbę o charakterze policyjnym. Jednym z istotnych elementów przekształceń było pełne uzawodowienie formacji, czyli odejście z końcem 2006 r. od służby kandydackiej, odbywanej w ramach zasadniczej służby wojskowej. W 2001 r. wykreślono z Ustawy o Straży Granicznej art. 4, stanowiący, że w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny Straż Graniczna staje się z mocy prawa częścią Sił Zbrojnych RP, podległą Ministrowi Obrony Narodowej. Straż Graniczna w okresie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny pozostaje nadzorowana przez Ministra Spraw Wewnętrznych i realizuje zadania ustawowe oraz obronne, określone przez Ministra Spraw Wewnętrznych, w ramach resortu. W 2007 r. do Ustawy o Straży Granicznej wprowadzono kolejne zmiany mówiące o tym, że w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny Straż Graniczna może być objęta militaryzacją, oraz że funkcjonariusze pozostający w stosunku służbowym w chwili ogłoszenia mobilizacji lub wybuchu wojny stają się z mocy prawa funkcjonariuszami pełniącymi służbę w czasie wojny i pozostają w tej służbie do czasu zwolnienia.
Dziś Straż Graniczna i wojsko ściśle ze sobą współpracują, a zasady współdziałania określają porozumienia zawarte m.in. pomiędzy Komendantem Głównym Straży Granicznej a Dowódcą Generalnym Rodzajów Sił Zbrojnych oraz Komendantem Głównym Żandarmerii Wojskowej. Istotną płaszczyzną współdziałania SG z Siłami Zbrojnymi RP jest udział we wspólnych ćwiczeniach, np. zgrywających z zakresu przeciwdziałania zagrożeniom terrorystycznym z powietrza „RENEGADE”, obronnych z zakresu współdziałania Sił Zbrojnych z układem pozamilitarnym z cyklu „ANAKONDA”, czy z zakresu zarządzania kryzysowego, dot. wykrywania i neutralizacji skażeń „KWISA”.
Obecna sytuacja za wschodnią granicą RP obliguje jednak do podjęcia działań, które także w przyszłości będą służyć wzmocnieniu systemu bezpieczeństwa na terenach przygranicznych oraz zapewnią wsparcie Straży Granicznej w przypadku eskalacji konfliktu czy działalności grup dywersyjnych, obejmującej terytorium bezpośrednio graniczące z Polską. Stąd nowelizacja Ustawy o Straży Granicznej i wprowadzone zapisy dotyczące zapewnienia wsparcia Straży Granicznej przez Siły Zbrojne RP i Żandarmerię Wojskową w przypadku wystąpienia zagrożeń w strefie nadgranicznej, w szczególności bezpośredniego zagrożenia dla nienaruszalności granicy i systemu bezpieczeństwa państwa.
Projekt został przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów 30 kwietnia, a wczoraj przez Radę Ministrów i trafi do dalszych prac w Parlamencie.