OCHRONA CZASOWA DLA OBYWATELI UKRAINY-UREGULOWANIA PRAWNE
Jak długo obowiązuje ustawa pomocowa?
Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (D.U. z 2023 poz. 103) tzw. ustawy pomocowej, pobyt obywateli Ukrainy, którzy przybyli legalnie na terytorium Polski w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. i deklarują zamiar pozostania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, uznaje się za legalny na terytorium RP do dnia 4 marca 2024 r.
- dodatkowemu przedłużeniu - do dnia 31 sierpnia 2024 r. uległ okres pobytu uznanego za legalny obywateli Ukrainy i członków ich rodzin, należących do następujących kategorii :
a) osoby, które w dniu 4 marca 2024 r. będą korzystać z wychowania przedszkolnego, będą realizować obowiązek szkolny albo będą realizować obowiązek nauki zgodnie
z przepisami ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r.- Prawo oświatowe (art. 2 ust. 10 pkt 1 lit a), a jeżeli te osoby są niepełnoletnie – również ich rodziców lub opiekunów
b) osoby, które w dniu 4 marca 2024 r. będą pobierać naukę w przedszkolu lub szkole
funkcjonujących w ukraińskim systemie oświaty z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość (art. 2 ust. 10 pkt 1 lit. b ), a jeżeli te osoby są niepełnoletnie
– również ich rodziców lub opiekunów
c) osoby, które nie później niż w roku szkolnym 2022/2023 rozpoczęły naukę
w branżowej szkole II stopnia, szkole policealnej lub szkole dla dorosłych (art. 2 ust. 10 pkt 1 lit. c), a jeżeli te osoby są niepełnoletnie – również ich rodziców
i opiekunów
- z kolei do dnia 30 września 2024 r. przedłużona zostanie możliwość pobytu obywateli
Ukrainy, którzy przystąpią do egzaminu maturalnego, o którym mowa w rozdziale
3b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty w terminie poprawkowym
(art. 2 ust. 10 pkt 2), a jeżeli te osoby są niepełnoletnie – również ich rodziców lub opiekunów
- przedłużeniu do dnia 4 marca 2024 r. uległy również dozwolone okresy pobytu obywateli Ukrainy na terytorium RP:
- na podstawie wizy
- na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy
- na podstawie kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca oraz dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany”
- na podstawie pobytu krótkoterminowego (wizy Schengen, wizy i tytułów pobytowych wydanych przez inne państwa Schengen, ruchu bezwizowego)
- bieg terminu do opuszczenia przez obywatela Ukrainy terytorium RP, o którym mowa w art. 299 ust. 6 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 o cudzoziemcach
- bieg terminu dobrowolnego powrotu cudzoziemca (obecnie terminu dobrowolnego wyjazdu), o którym mowa art. 315 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach.
Do kogo nie mają zastosowania przepisy ustawy pomocowej?
Przepisów ustawy pomocowej nie stosuje się do obywateli Ukrainy, którzy:
- posiadają: zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenie na pobyt czasowy, status uchodźcy, ochronę uzupełniającą, zgodę na pobyt tolerowany, bądź zgodę na pobyt ze względów humanitarnych,
- złożyli w RP wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej lub w imieniu których takie wnioski zostały złożone,
- zadeklarowali zamiar złożenia wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej
w Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 28 ust. 1 lub art. 61 ust. 1 ustawy z dnia
13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub których takie deklaracje zamiaru dotyczą, - korzystają z ochrony czasowej na terenie innego niż Rzeczypospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej przyznanej z powodu działań wojennych prowadzonych na terytorium Ukrainy.
Jak uzyskać numer PESEL ze statusem „UKR”
Numer PESEL z adnotacją „UKR” jest urzędowym poświadczeniem posiadania uprawnienia do pobytu na terytorium Polski oraz możliwości korzystania z uprawnień towarzyszących wynikających z ustawy specjalnej. Jest nadawany obywatelom Ukrainy na podstawie wniosku o nadanie numeru PESEL złożonego osobiście w dowolnym organie wykonawczym gminy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Dokumentem pobytowym potwierdzającym korzystanie z ochrony czasowej na terytorium RP jest elektroniczny dokument diia.pl. W przypadku posiadania aktywnego statusu UKR dokument diia.pl potwierdza tożsamość, uprawnia do pobytu i przekraczania granicy wraz
z ważnym dokumentem podróży.
Co ważne obywatele Ukrainy posługujący się aplikacją diia.pl mogą korzystać z możliwości dopisania do swojego konta w aplikacji danych swego dziecka co umożliwi potwierdzenie tożsamości i statusu pobytowego dziecka.
Kiedy cudzoziemiec traci uprawnienia pobytowe -utrata statusu „UKR” ?
Cudzoziemiec traci uprawnienia pobytowe w przypadku opuszczenia przez niego terytorium Polski na okres dłuższy niż 30 dni. Dotyczy to również wyjazdu do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.
Utrata statusu „UKR” może nastąpić również w przypadku:
- złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na terytorium RP, bądź zadeklarowania zamiaru złożenia takiego wniosku.
- objęcia ochroną czasową przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej.
- posiadania zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenia na pobyt czasowy, statusu uchodźcy, ochrony uzupełniającej, zgody na pobyt tolerowany, bądź zgody na pobyt ze względów humanitarnych,
W przypadku utraty uprawnień, status „UKR” numeru PESEL jest automatycznie zmieniany na status „NUE”.
Należy pamiętać, że w przypadku utraty statusu „UKR” ulega również zmianie data ważności elektronicznego dokumentu pobytowego diia.pl. W związku z tym obywatel Ukrainy nie ma wówczas możliwości przekraczania granicy na kierunku wjazdowym na podstawie tego dokumentu.
Przywrócenie utraconego statusu „UKR”:
Obywatele Ukrainy, którzy utracili status „UKR” w rejestrze PESEL w wyniku opuszczenia terytorium RP na okres przekraczający 30 dni mogą ponownie odzyskać utracony status
w przypadku:
- ponownego wjazdu do Polski z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa,
- osobistego złożenia wniosku w dowolnym organie wykonawczym gminy, gdzie na podstawie jego oświadczenia zostaje wskazana data ostatniego przekroczenia granicy na kierunku wjazdowym do Polski, a wyjazd z Ukrainy nastąpił w związku
z działaniami wojennymi.
WAŻNE !
Jeżeli osoba, której nadano numer PESEL ze statusem „UKR” potwierdzi, że jej pobyt poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej nie trwał dłużej niż okres 30 dni, status ten, może zostać przywrócony w trybie art. 11 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności – dowolny organ wykonawczy gminy jest uprawniony do zmiany statusu „NUE” na „UKR”.
We wniosku złożonym w dowolnym organie wykonawczym gminy osobiście przez obywatela Ukrainy, na podstawie jego oświadczenia zostaje wskazana data ostatniego przekroczenia granicy na kierunku wjazdowym do Polski.
Należy również pamiętać, że urzędy gminy dysponują dostępem do informacji o wszystkich wjazdach i wyjazdach zarejestrowanych na granicach zewnętrznych dlatego też w łatwy sposób ustali datę powrotu do kraju nawet w sytuacji braku posiadania odbitki stempla kontroli granicznej. Nie ma zatem obaw, że posłużenie się na granicy aplikacją diia. pl uniemożliwi
w urzędzie sprawdzenie daty wjazdu do Polski.
Aby uniknąć konieczności przywracania statusu UKR w urzędzie gminy należy przede wszystkim zwrócić uwagę na deklarowany podczas wjazdy do Polski cel pobytu tj. korzystanie z ochrony czasowej w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy lub posłużenie się podczas wjazdu do Polski aplikacją diia.pl. Takie zachowanie podczas wjazdu do Polski nie będzie skutkować pozbawieniem statusu UKR. Cudzoziemiec wracający do Polski powinien poinformować funkcjonariusza Straży Granicznej dokonującego odprawy paszportowej, o zamiarze wjazdu w związku z korzystaniem w Polsce z uprawnień ochrony czasowej oraz każdorazowo okazać dokument elektroniczny diia.pl. Wjazd na terytorium Polski bez poinformowania o ww. okoliczności lub bez okazania dokumentu elektronicznego diia.pl może spowodować, iż dane cudzoziemca nie zostaną ujęte w rejestrach, w oparciu o które nadawany jest status PESEL „UKR”
Aktualizacja danych w Rejestrze Straży Granicznej:
Celem zaktualizowania danych w Rejestrze Straży Granicznej, cudzoziemiec powinien wystąpić:
- do organu gminy o ponowne nadanie mu statusu UKR, lub
- do każdej placówki Straży Granicznej poprzez którą była przekraczana granica z prośbą o sprawdzenie, czy jego przyjazd do Polski został odnotowany w rejestrze SG jako wjazd w związku z działaniami wojennymi.
W celu ponownego nadania statusu UKR, należy wystąpić do gminy z wnioskiem.
Natomiast w celu weryfikacji zapisów w Rejestrze Straży Granicznej, należy skierować maila do placówek Straży Granicznej (link do strony Komendy Głównej Straży Granicznej, gdzie dostępne są informacje kontaktowe, w tym nr telefonów, adresy email do wszystkich placówek SG https://www.strazgraniczna.pl/pl/straz-graniczna/struktura-sg/oddzialy-sg).